Ahmet Kaya
AHMET KAYA
|
IKI DAMLA GÖZYASIMA |
Ahmet Kaya'nin biyografisi
Ahmet Kaya, Malatya'da bes çocuklu bir ailenin en küçügü olarak 1957 yilinda dünyaya geldi. Mensucat isçisi bir baba,çocuklarini yetistirmekle yükümlü bir anne ve digerdört kardeslebirlikte geçen çocukluk... Babasi, neredeyseonun boyu kadarolan birbaglama ile eve geldiginde mutlulugun bu oldugunudüsünür.Dokuzyasindadir daha. 24 Temmuz Isçi Bayrami'ndasahneye çikarirlaronu, birdaha unutmaz bunu...
Yaz tatillerinde, ya plakçida ya da tanidiklarin minibüsünde çalisir. 'Basar agabey'yi tutuklaninca Ahmet, küçük baglamasi ile ilk bestesini yapar: "Bir Wolksvagen alacagim, Adini 'Basar' koyacagim" der... Ruhi Su'nun plaklarini satin alan Ahmet Kaya, bol paçali pantolonlar giyen uzun saçli 68'lilerden etkilenen gençir artik...
Mensucat fabrikasindan emekli olan babasi, daha iyi bir yasam için Istanbul'a göç eder. Istanbul/Kocamustafapasa'ya yerlesirler. Ahmet Kaya'nin ilk izlenim 'korkudur.
Ahmet Kaya, ortaögrenimini tamamlamaya çalisirken yetmisli yillarin toplumsal çatismalarinin farkina varmardi. Ora'dan gelmis olmaninfarkliligini, bu yeni kültür ve yasam biçimi ile içiçeyasar. Türküler, devrimci marslar, Ruhi Su ve Zülfü Livaneli'den müzikal anlamda etkilendigini inkar etmez, ama kedi sesini arar. Bütün bos zamanlarda baglama çalip sarkilar söyler. Ilk bestelerini bugünlerde yapar. Bogaziçi Üniversitesi'nde bir panelede Ruhi Su'yla karsilasir. Ustayi çok sevse de yetmeyen birseyler vardir Ahmet Kaya için, bunu ifade etmeye çalisir Ruhi Su'ya. Ruhi Su'nun 'Mahsus Mahal' türküsünü kendince yorumlar O'na. Baglamanin sapini tutan Ruhi Su, 'Böyle baglama çalinmaz!' der. Oysa Ahmet Kaya asi. Farkli birseyler yapmak ve kendini aramaktadir. Yillar sonra verdigi ilk resitalin afine 'Baglama Böyle De Çalinir''i spota çikaracakti.
Seksenli yillarin basi talihsizliklerle geçer. Evliligi biter, bebegi ondan ayri büyümeyecektir ve çok zordur. Bu dönem bestelerinin olgunlastigi dönemleridir bu yillar. Sadece müzikle kendini ifade eden Ahmet Kaya, 1985 yilina geldiginde kararini verir. 'Zamanidir' deyip, oltugunun altinda sarkilarini alip, Unkapani'nin yolunu tutar. Dinleyenlerin hiçbir kategoriye koyamadigi bu müzige kimse yüz vermez. Sonraki günlerde arkadas yardimlari ve kendi olanaklari ile ilk albümünü yapar. Ama hemen toplatilir. Yapilan itiraz sonuç verir. Olay gazetelere yansir, Ahmet Kaya'nin 'Aglama Bebegim' adli albümü Danistay karariyla serbestir artik!'
Bu arada. Üniversite ögrencileri, dar gelirliler, 12 Eylül darbesinden nasibini almis-çesitli kesimlerden tutuklu yakinlari,Türkiye'de demokrasiyi yeniden insa etmeye kararli kitle örgütleri,sivil toplum kuruluslari Ahmet Kaya'nin dinleyici profilini olusturur.
Kisa bir süre sonra ikinci albümü "Acilara Tutunmak" i yapar. Ahmet Kaya, edindigi toplumsal, siyasal duyarlilikla üretim yapmaktadir, pespese albümler çikarmaktadir.
Üçüncü albümü O siralar tutuklu olan ve idamla yargilanan Nevzat Çelik'in 'Safak Türküsü' siirinibesteler, ayni zamanda albümün de adidir 'Safak Türküsü'.Üllkenin gündemindeki idam cezalari ve hapishanelerde bulunan binlerceinsanin ve onlarin ailelerinin içinde bulundugu durumu sarkilastirmistir...
'An Gelir' isimli dördüncü albümünde Atilla Ilhan, Hasan Hüseyin ve Ülkü Tamer'in siirlerini besteleyen Ahmet Kaya, yeni arayislar içerisine girmis, besteciligi ile ilgili kendisini epeyce gelistirmistir. Ilk üç albümde aranjör olarak kendi çabalarinin yani sira Sezer Bagcan, Oguz Abadan gibi isimlerle çalisan Ahmet Kaya, dördüncü albümde Osman Ismen ile çalismaya baslar ve bu beraberlik uzun yillar sürer...
Besinci albümünde ünlü sairlerin yani sira yeni bir isimle, Yusuf Hayaloglu'yla çalismaya basladi. Hayaloglu'yla beraberlik, Ahmet Kaya müziginde uzun ve verimli bir çalismanin baslangicini olusturur. 'Yorgun Demokrat' isimli bu albüm, gerek dönemi gerekse içerigi bakimindan yine Türkiye'nin toplumsal gidisatina denk düsmüs ve 12 Eylül döneminin etkisini üzerinden atmaya çalisan milyonlarca demokratin durumunu dile getirmistir.
Albüm çalismalarina paralel olarak halk konserleri de yapar Ahmet Kaya. Gösterilen ilgi, katilim ve çoskuya ragmen, ülkenin birçok yerinde 'sakincali' bir sarkicidir artik O. Dinleyicisiylebulusamamak onu üzmektedir...
Konserde kendisine baglamasiyla eslik eden Ahmet Koç'la altinci albümü olan 'Sevgi Duvari" nin hazirliklarina baslar. Can Yücel'in ayni isimli siirini bestelemis olan Ahmet Kaya, bu albümü 'vazgeçilmezlerim' dedigi Yusuf Hayaloglu ve Osman Ismen'siz hazirlar ve bu arada 'Resitaller' adini verdigi albümde canli konser kayitlarini toplar. 'Iyimser BirGül' adini tasiyan yedinci albümü, Türkiye doksanli yillaraadimini atmis, Ahmet Kaya gündemi ile ülke gündemi yine örtüsmüstür. Yeniden Yusuf Hayaloglu ve Osman Ismen' le çalismaya baslar. Albümün adi 'Baskaldiriyorum'dur.
Olgunluk çaginda ülkesinin içinde bulundugu olumsuzluklara, mevcut gidisata ve sistemin hosnut olmadigi her yanina sarkilarla müdahale etmeye çalisan bir 'muhalif'tir artik...
Basi, zaman zaman derde girer, birçok yerde konser verememenin yani sira albümleri 'sakincali' bulunup kismen de olsa toplatilir. Bu sürecin sarkilarina yansimasi kaçinilmazdir. Yeni albümün adi 'Basim Belada'dir o yüzden. Ahmet Arif, Atilla Ilhan ve Yusuf Hayaloglu'nun siirleri ve sarki sözleri Ahmet Kaya müzigi ile biraraya gelir. Bu arada agirlikla Türk Halk Müzigi'nden örneklerin yer aldigi 'Resitaller 2' adli albümü yayinlanir.
Onuncu albümü 'Dokunma Yanarsin' ile birlikte hayatinda bir takim degisiklikler gündeme gelir. Bu yeni süreçte de milyonluk satislara imza atan Kaya, 1993'te onbirinci albümü 'Tedirgin'içikarir. Ertesi yil çikardigi 'Sarkilarim Daglara'da hemenhemen tüm sarki sözlerinin altina da imzasini atar. Albüm,'Kum Gibi', 'Agladikça', 'Saza Niye Gelmedin' gibi parçalarlasatis rekorlari kirarak AhmetKaya diskografisinde ayri bir yere sahip olur.Toplumsal-kültürelgelismelerin getirdigi etkileri üretkenligeçeviren Ahmet Kaya,1995 yilinda onüçüncü albümü'Beni Bul' uçikartir.
Sesinin rengini ve olgunlugunu günün teknik imkanlariyla yeniden deneyerek, agirlikla eski sarkilarin yeni düzenledi. 1996 tarihli 'Yildizlar ve Yakamoz' bu arada ortaya çikar. Bunu, 1998 yilinda Yusuf Hayaloglu ve Osman Ismen'den olusan çekirdek kadroyla hazirladigi 'Dosta Düsmana Karsi' izler.
'Gak Production' isimli bir yapim firmasi da kuran Kaya, Kent Ozanlari isimli çagdas halk müzigi yapan bir grup ve on yildir asistanliginiyapan Çetin Oraner'in albümlerine de yapimci olarak imza atar.
Profesyonel süreci boyunca onun müzigine çesitli isimler bulunmussa da Ahmet Kaya, kendisini hep toplumcu-gerçekçi sanat kategorisinde görmüstür. Dünyada 'protest müzik' olarak tanimlanan bu türün ülkemizdeki önemli temsilcilerinden olan Ahmet Kaya'nin en belirgin ve ayirdedici tarafi, müzigindeki geleneksel motiflerin ve ulusal kültür degerlerinden yola çikmasidir. Toplumsal süreçten kopmammis, olmustur. Türkiye'nin siyasal ve toplumsal gidisatina paralel bir müzik seyri izlemistir.
Türkiye'de her söyledigi söz ve sarkisi olay olan Ahmet Kaya hakkinda birçok dava açildi ve kendi deyimiyle emniyetler onun ikinci adresi oldu. Bu baskilara ragmen Kaya, kimligini hiçbir zaman inkar etmedi ve mücadele etti.
Kaya hakkinda, yurtdisinda verdigi konserlerde 'vatana ihanet' suçlamasiyla 3 ayri dava açildi. Bu davalardan biri geçtigimiz günlerde sonuçlandi ve Kaya'nin 3 yil 9 ay hapis cezasi kesinlesti. Diger iki davada ise, durusmalara katilmadigi ve ifade vermedigi için Kaya hakkinda giyabi tutuklama karari verildi.
Kaya'nin çikardigi kasetlerin bazilarinin isimleri söyle:
"aglama bebegim, tedirgin, acilara tutunmak, safak türküsü, an gelir, yorgun demokrat, baskaldiriyorum, dokunma yanarsin, adi bahtiyar, basim belada, sarkilarim daglara, yildizlar ve yakamoz, beni bul ve dosta düsmana karsi."
1980'lerde Nevzat Çelik'in "Penceresiz kaldim anne / Saçlarina yildiz düsmüs, koparma anne" 'Safak Türküsü' siirini türkülestirerek patlama yapti A. Kaya. Karyerinde "Agladikça" isimli türkünün büyük bir yeri oldu. Aram Dinkjian'in besteledigi bu türkü, sanatçiya sag veya sol görüslü farketmeksizin milyonlarca dinleyici kazandirdi. Kaya, son olarak Gazeteciler Dernegi'nde yaptigi konusmada "Kürtçe bir klip çekmekistiyorum ve bunu yayimlayacak bir televizyon kanali ariyorum" deyince Ikitellimedyanin hismina ugradi ve yüzünden Fransa'ya gitmisti.
16 Kasim günü sabah saat altida topragindan uzakt kalp krizi geçirip öldü.
O Paris Komünarlariyla Pere Lachais mezarliginda yatarken bize durusu ve sesi kaldi.
Ahmet Kaya' nin basini derde sokan ödül gecesini televizyonda söyle deniyordu:
"Yeni kasetimde Kürtçe bir türküye yer veriyorum. Bir de Kürtçe klip çekecegim. Bunu Türkiye'de gösterecek insanlarin olduguna inaniyorum. Eger göstermezlerse Türk halki onlardan hesap sorar!"
Aslinda bu sözlerde yadirganacak bir sey yoktu. Yasalara göre Kürtçe konusmak, türkü söylemek serbestti; Ibrahim Tatlises'in aralarinda oldugu birçok sanatçi gibi Ahmet Kaya da bu hakkini kullanmak istiyordu.
Ne var ki o günlerin asiri duyarli atmosferi içinde sözleri yuhalandi, tavan basina yikildi ve Paris'teki ölümüne uzanan süreç baslatildi.
ALI KIRCA - Penceresiz Kalmak
Ahmet Kaya' nin iri gövdesiyle tezat olustururcasina dudaklarindan dökülen hüzünlü nameleri önce varoslari esir aldi. Hayatin acimasiz yükü altinda ezilen çaresiz milyonlarin ve hayata tutunamayanlarin ortak senfonisi gibiydi ilk sarkilari..
AKIF KURTULUS - SAIR
Çok üzüldüm. Dün bir arkadasim polis karakolunda ögrenmis. Polisler Ahmet Kaya' nin ölümünü birbirlerine sevinerek haber vermisler. Bir polisi sevindiren her ölüm beni üzer. Kürtçe'ye sahip çikan bir insandi. Bu konuda karsilastigi engeller ilk degildir ama umarim son olur.
EDIP AKBAYRAM
Çok üzüldüm. Bazi fikirlerine katilmasam da bir insanin ölümü, tanidiklarina üzüntü veriyor. Yaptigi müzikle birtakim aykiri serzenislerde bulunsa da bu ülkenin sanatçisi olarak erken ölümü beni üzdü.
YUSUF HAYALOGLU
Çok üzgünüm. Ortak üretimler yapiyorduk. Üzüntümün yani sira kirginligim var. Ahmet'in de kirginligi vardi. Sanat adina "Kaldiramazsan kaldirirlarin" pesinden gidiliyor. Ondan sonra bu memleketin iyiligi için iki laf eden insanlar, vatan haini ve serefsiz oluyor.
CAN DÜNDAR - Olmasaydi Sonumuz Böyle
Ahmet Kaya öldü. Serdar Ortaç ve hezeyan korosu marsina gönül rahatligiyla devam edebilir. Ahmet Kaya' nin Paris'te öldügü haberini aldigimda Kudüs'te, onun kliplerindekine benzer bir manzaranin orta yerindeydim.